Lý giải vì sao Diêm Vương tinh không thuộc Hệ Mặt Trời?

Trước đây, chúng ta được biết đến Hệ Mặt Trời có 9 hành tinh, trong đó có sao Diêm Vương. Tuy nhiên đến năm 2006 thì Hiệp hội thiên văn quốc tế (IAU) đã quyết định loại Sao Diêm Vương ra khỏi danh sách các hành tinh thuộc Hệ Mặt Trời. Bài viết này sẽ giúp giải thích Vì sao Diêm Vương tinh không thuộc hệ mặt trời, các bạn hãy cùng theo dõi nhé.

Sao Diêm Vương có nguồn gốc và ý nghĩa như nào?

Sao Diêm Vương được các nhà Thiên Văn học phát hiện vào năm 1930 và nhanh chóng được công nhận là hành tinh thứ 9 trong Hệ Mặt Trời. Nguồn gốc tên tiếng Anh “Pluto” của Diêm Vương Tinh được đặt sau một cuộc bỏ phiếu định danh bởi những nhân viên ở Đài quan sát Lowell c theo gợi ý của cô bé 11 tuổi Venetia Burney hiện tại đang học ở Oxford. Suy luận của cô bé cho rằng hành tinh này khá lạnh lẽo và u tối này rất thích hợp để trở thành nơi ở của vị thần cai quản địa ngục Pluto trong thần thoại La Mã.

Cái tên “Pluto” tại Nhật Bản đã được đề nghị phiên dịch là Minh Vương. Đây là tên gọi là Diêm Ma La Già – Chúa tể địa ngục trong Phật giáo. Trong đó thì Trung Quốc cũng lấy tên của hành tinh này là Minh Vương tinh. Và sang đến Việt Nam, theo nghĩa Hán Việt từ Minh Vương có nghĩa là vua sáng suốt, do vậy chúng ta đã lấy tên là Diêm Vương (gọi tắt của Diêm Ma La Già) để thay thế. Từ đó, cái tên Sao Diêm Vương hay Diêm Vương Tinh đã ra đời.

>>>Xem thêm: Tìm hiểu hành tinh nào nóng nhất trong hệ mặt trời

Lý giải vì sao Diêm Vương tinh không thuộc Hệ Mặt Trời?

Kể từ khi phát hiện Sao Diêm Vương từ năm 1930, cho đến hơn 70 năm sau thì giả thuyết hành tinh này vẫn được công nhận trong Hệ Mặt Trời. 

So với các hành tinh khác thì hành tinh thứ 9 này vẫn có kích thước và khối lượng nhỏ hơn rất nhiều. Bên cạnh đó thì quỹ đạo của Sao Diêm Vương cũng hoàn toàn khác biệt. Nếu như các hành tinh khác có quỹ đạo gần tròn và gần như nằm trên cùng một mặt phẳng thì Sao Diêm Vương lại hoàn toàn khác biệt khi chúng có quỹ đạo hình elip dẹt và nằm trên một mặt phẳng khác hẳn. Đây là một lý do khiến cho Sao Diêm Vương không còn là hành tinh trong hệ mặt trời.

Các nhà khoa học cho biết, khoảng cách xa nhất lúc thiên thể này xa Mặt Trời là khoảng 49 AU (đơn vị thiên văn, 1 AU là một lần khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời) và khoảng cách lúc gần nhất nó trong khoảng 30 AU, tức là gần hơn cả sao Hải Vương. Dù vậy thì Diêm Vương Tinh thường có quỹ đạo độc lập và to hơn nhiều so với các tiểu hành tinh khác bởi vậy mà Sao Diêm Vương được các nhà khoa học cho rằng đây được coi là một hành tinh thuộc Hệ Mặt Trời trong nhiều năm.

Những khúc mắc trên nảy sinh vào đầu năm 2005 khi mà các nhà thiên văn học đã quan sát được Eris – Thiên thể 2003 UB313. Eris nằm trong cùng quỹ đạo, có khối lượng thậm chí lớn hơn và kích thước tương đương so với Sao Diêm Vương. Bởi vậy mà cho rằng nếu Sao Diêm Vương được coi là hành tinh thì Eris cũng là hành tinh. Ngoài ra còn có một số thiên thể khác với kích thước nhỏ hơn một chút cũng được coi là hành tinh. 

>>> Có thể bạn chưa biết: Giải đáp: Sao hỏa cách trái đất bao xa?

Để giải quyết những khúc mắc trên thì ngày 24/8/2006 Hiệp hội thiên văn quốc tế (IAU) đã tổ chức một cuộc họp tại Prague, Cộng hoà Séc. Tại đây, khoảng 3.000 nhà thiên văn học trên thế giới đã tổ chức bỏ phiếu để quyết định xem xét việc loại Sao Diêm Vương ra khỏi danh sách hành tinh trong Hệ Mặt Trời hoặc công nhận cả Eris và một tiểu hành tinh Ceres thuộc Hệ Mặt Trời.

Như đã biết thì Sao Diêm Vương chính thức bị loại ra Hệ Mặt Trời, và hiện nay chỉ còn lại 8 hành tinh thay vì 9 như trước kia. Trong cuộc họp đó, các nhà khoa học cũng đưa ra quy định chung để xem xét một thiên thể có phải là hành tinh hay không, bao gồm:

– Có quỹ đạo quay quanh một ngôi sao, hệ sao hay tàn dư sao.

– Khối lượng thiên thể phải đủ lớn để lực hấp dẫn của nó có thể thắng được cường độ của vật chất và đồng thời khiến cho thiên thể có hình dạng cân bằng thuỷ tĩnh.

– Có khối lượng chiếm ưu thế hơn so với những thiên thể khác trong cùng một quỹ đạo, cụ thể là lớn hơn rất nhiều lần so với tổng khối lượng các thiên thể còn lại.

Do vậy có thể hiểu tại sao sao diêm vương bị loại khỏi hệ mặt trời là bởi chúng mặc dù đáp ứng 2 điều kiện đầu tiên nhưng không đáp ứng được yêu cầu thứ ba. Lý giải cụ thể, Khối lượng của Diêm Vương Tinh chỉ chiếm một phần rất nhỏ so với tổng khối lượng của các thiên thể khi nằm trong cùng một quỹ đạo. Hội nghị IAU cũng đã quyết định là Sao Diêm Vương nằm trong một nhóm mới – Hành tinh lùn.

Hành tinh lùn là gì?

Hành tinh lùn được thành lập từ ngày 24/8/2006, đây là là khái niệm dùng để phân loại các thiên thể trong Hệ Mặt Trời. Để nằm trong hệ hành tinh này đòi hỏi phải đáp ứng những điều kiện dưới đây:

– Thiên thể có quỹ đạo quanh Mặt Trời.

– Có khối lượng thiên thể đủ lớn để tạo nên hình dạng cân bằng thuỷ tĩnh.

– Có những vật thể khác nằm trên quỹ đạo chưa được dọn sạch

– Thiên thể đáp ứng điều kiện không phải là vệ tinh tự nhiên của một hành tinh hay của các vật thể khác trong Hệ Mặt Trời.

Cũng trong hội nghị này, IAU đã quy định 3 nhóm tiểu hành tinh bao gồm mọi vật thể trong Hệ Mặt Trời. Đó là hành tinh hành, hành tinh lùn và vật thể nhỏ trong Hệ Mặt Trời. Theo đó thì các tiểu hành tinh trước đây, thì hành tinh lùn bao gồm 5 thiên thể là Sao Diêm Vương, Eris, Ceres, Makemake, Haumea. Còn những tiểu hành tinh khác trở thành vật thể nhỏ trong Hệ Mặt Trời.

Với những thông tin trên đây nhằm giúp lý giải vì sao Diêm Vương Tinh không thuộc Hệ Mặt Trời và trở thành một hành tinh lùn. Những kiến thức Thiên văn học này hi vọng sẽ hữu ích với bạn đọc.